Publieke dialoog
Op deze afbeelding zien we verscheidene mensen, met diverse achtergronden en verschillende professies. Ze zijn in gesprek, elk vanuit een eigen standpunt, zoals we kunnen zien aan de verschillende kleuren en vormen van hun tekstballonnen. Wat er zich afspeelt, kunnen we benoemen als een publieke dialoog, waarbij men in gesprek gaat vanuit een gedeelde bezorgdheid met de wereld. In zo’n publieke dialoog is het belangrijk om te beseffen dat alle mensen die eraan deelnemen, leven in een gedeelde wereld, maar mogelijks wel vertrekken vanuit een ander standpunt of andere betekenisgeving. Bovendien draait het bij deze dialoog rond de mogelijkheid om de gedeelde wereld te vernieuwen. Dit zullen we, net zoals Kreber, later uitwerken aan de hand van twee belangrijke begrippen van Arendt, namelijk nataliteit en pluraliteit. Kreber vertrekt vanuit Arendt, die het belang van leren samenleven in een complexe wereld omschrijft, wat volgens haar mogelijk is via publieke dialoog. Kreber haalt aan dat het belangrijk is om randvoorwaarden te creëren, waardoor zo'n dialoog mogelijk wordt, ook in educatie. Volgens Arendt zijn deze randvoorwaarden nataliteit en pluraliteit.
Hierbij pleit Kreber ervoor om het veelgemaakte onderscheid tussen ‘profession’ en ‘vocation’ op te geven. In het Nederlands wordt het begrip profession doorgaans gebruikt om het werk van een ‘professional’ of beroepskracht aan te duiden, zoals een leerkracht, een sociaal werker of een ambtenaar. Vocation wordt doorgaans gebruikt voor een beroep dat grotendeels uit ‘handenarbeid’ bestaat, zoals een kapper of een houtbewerker. Volgens Kreber kan iedereen, ongeacht profession of vocation, bijdragen aan een publieke dialoog en heeft iedereen de mogelijkheid tot maatschappelijk engagement. Daarom zullen wij, net zoals Kreber, het onderscheid tussen beiden laten vallen en verder gaan met het begrip profession.
Op deze afbeelding zien we verscheidene mensen, met diverse achtergronden en verschillende professies. Ze zijn in gesprek, elk vanuit een eigen standpunt, zoals we kunnen zien aan de verschillende kleuren en vormen van hun tekstballonnen. Wat er zich afspeelt, kunnen we benoemen als een publieke dialoog, waarbij men in gesprek gaat vanuit een gedeelde bezorgdheid met de wereld. In zo’n publieke dialoog is het belangrijk om te beseffen dat alle mensen die eraan deelnemen, leven in een gedeelde wereld, maar mogelijks wel vertrekken vanuit een ander standpunt of andere betekenisgeving. Bovendien draait het bij deze dialoog rond de mogelijkheid om de gedeelde wereld te vernieuwen. Dit zullen we, net zoals Kreber, later uitwerken aan de hand van twee belangrijke begrippen van Arendt, namelijk nataliteit en pluraliteit. Kreber vertrekt vanuit Arendt, die het belang van leren samenleven in een complexe wereld omschrijft, wat volgens haar mogelijk is via publieke dialoog. Kreber haalt aan dat het belangrijk is om randvoorwaarden te creëren, waardoor zo'n dialoog mogelijk wordt, ook in educatie. Volgens Arendt zijn deze randvoorwaarden nataliteit en pluraliteit.
Hierbij pleit Kreber ervoor om het veelgemaakte onderscheid tussen ‘profession’ en ‘vocation’ op te geven. In het Nederlands wordt het begrip profession doorgaans gebruikt om het werk van een ‘professional’ of beroepskracht aan te duiden, zoals een leerkracht, een sociaal werker of een ambtenaar. Vocation wordt doorgaans gebruikt voor een beroep dat grotendeels uit ‘handenarbeid’ bestaat, zoals een kapper of een houtbewerker. Volgens Kreber kan iedereen, ongeacht profession of vocation, bijdragen aan een publieke dialoog en heeft iedereen de mogelijkheid tot maatschappelijk engagement. Daarom zullen wij, net zoals Kreber, het onderscheid tussen beiden laten vallen en verder gaan met het begrip profession.
AuteurCarolin Kreber is professor aan de universiteit van Edinburgh. Haar academische interesse gaat vooral uit naar volwassenen- en hoger onderwijs, waar ze zelf reeds ervaring opdeed als docent. Meer specifiek onderzoekt ze perspectieven op professionaliteit en professionele praktijken, maar ook sociale filosofie in het onderwijs. Naast deze wetenschappelijke interesse zet Kreber zich maatschappelijk in, onder andere voor doctoraatsbegeleiding, internationale academische werknemers en meerdere boekenprojecten zoals voorbereiding van maatschappelijk ingestelde professionals. Kreber vertrekt vanuit enkele centrale noties van Hannah Arendt, één van de meest invloedrijke politieke filosofen van de 20e eeuw. Arendts leven, en zo ook haar meesterwerken zoals ‘Origins of Totalitarianism’ en ‘Eichmann in Jerusalem’, werden sterk beïnvloed door de Holocaust. Ze probeerde te begrijpen waarom er zoveel mensen meegingen in dit extreme gedachtegoed en zoveel gruwel aanrichtten. Volgens Arendt lijkt men te vergeten dat anderen ook mensen zijn, met wie men samenleeft in een gedeelde wereld. In haar publicatie “The ‘civic-minded’ professional? An exploration through Hannah Arendts ‘vita activa’”, werkt Kreber (2016) haar argument ook uit aan de hand van Arendts werk. In beide werken komt Krebers interesse in professionaliteit en professionele praktijken sterk naar voren, met een specifieke focus op engagement in de community. Hierbij probeert Kreber op zoek te gaan naar hoe specifieke concepten concreet ingezet kunnen worden in de universiteit om zo maatschappelijk gerichte professionals te bekomen. Kreber vertrekt vanuit Arendts concept ‘action’ om op een andere manier naar de gedeelde wereld en professionals te kijken. Op dit concept van ‘action’ gaan we later nog dieper in. |
Centrale probleemstelling
Kreber (2015) staat in haar artikel stil bij wat er verwacht wordt van professions, of wat deze moeten inhouden in de ruimere zin van de maatschappij. Verwachten we van elke profession een maatschappelijk engagement? Vandaag de dag ligt de focus op directe inzetbaarheid op de arbeidsmarkt, er wordt met een instrumentele blik gekeken naar de opleidingen. Bij de opleidingen wordt er de nadruk gelegd op kennis vergaren en kennis reproduceren in functie van deze arbeidsmarkt. De auteur tracht hier tegenin te gaan en de verloren connectie tussen community education en vocational education, in het Nederlands gemeenschapseducatie en beroepsonderwijs, terug te vinden.
Om de connectie tussen community education en vocational education te versterken, verwijst Kreber naar het concept ‘democratic professionalism’ van Dzur (2008), vertaald als democratische professionaliteit. Democratische professionaliteit staat voor professionals die via samenwerking zich engageren om maatschappelijke sociale problemen op te lossen en zo sociale verandering bewerkstelligen. Volgens Dzur (2008) neemt iedereen actief deel aan de gemeenschap. Kreber trekt dit concept door naar élk beroep: elk beroep is een democratische professional. Binnen professions moet er de kans en de mogelijkheid zijn om aan gemeenschapsvorming te doen en een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Deze brede kijk op het concept werd ook besproken bij het sprekend beeld.
Om een antwoord te kunnen bieden op haar vraag over maatschappelijk engagement, onderzoekt Kreber professionele praktijken vanuit een Arendtiaanse lens. Vanuit deze lens kunnen we nadenken over hoe democratische professionaliteit tot stand komt via een publieke dialoog.
Om de connectie tussen community education en vocational education te versterken, verwijst Kreber naar het concept ‘democratic professionalism’ van Dzur (2008), vertaald als democratische professionaliteit. Democratische professionaliteit staat voor professionals die via samenwerking zich engageren om maatschappelijke sociale problemen op te lossen en zo sociale verandering bewerkstelligen. Volgens Dzur (2008) neemt iedereen actief deel aan de gemeenschap. Kreber trekt dit concept door naar élk beroep: elk beroep is een democratische professional. Binnen professions moet er de kans en de mogelijkheid zijn om aan gemeenschapsvorming te doen en een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Deze brede kijk op het concept werd ook besproken bij het sprekend beeld.
Om een antwoord te kunnen bieden op haar vraag over maatschappelijk engagement, onderzoekt Kreber professionele praktijken vanuit een Arendtiaanse lens. Vanuit deze lens kunnen we nadenken over hoe democratische professionaliteit tot stand komt via een publieke dialoog.
Superdiversiteit
Het belang van publieke dialoog zien we ook terugkomen in de superdiverse samenleving waar wij deel van uitmaken. Vandaag leven we in een versmelting van verschillende culturen en diverse wereldbeelden. Echter verandert onze manier van kijken, denken en onze interpretaties die dit wereldbeeld vormen, niet aan dezelfde snelheid als de verandering van de samenleving. Volgens ons kan publieke dialoog binnen democratische professionaliteit een bijdrage leveren aan het vormen van de denk– en handelingskaders die mensen hanteren.
Publieke dialoog is onderdeel van action en gaat over pluraliteit en nataliteit. Men wordt zich bewust van iedereen die deel uitmaakt van deze samenleving. Individuen hebben in deze samenleving een mogelijkheid om iets nieuws bij te dragen. Mensen ondernemen namelijk action vanuit een gedeelde bezorgdheid, niet vanuit een gedeeld perspectief op de wereld. Door in publieke dialoog te gaan met elkaar, komen verschillende perspectieven binnen de superdiverse samenleving samen en zo ook in contact met elkaar. Wel benadrukken we dat er potentieel moet zijn, er moeten kansen gegeven worden om deze verschillende perspectieven te uiten.
Om democratische professionaliteit en hierbij het erkennen van de medemens verder te verduidelijken volgt hier een voorbeeld uit de tekst. Een kapperszaak zou volgens Kreber een plaats moeten zijn met een mogelijkheid tot publieke dialoog. Mensen krijgen de kans om te praten over een gedeelde bezorgdheid, dit kan gaan over de openingsuren, de producten die de kapper gebruikt, over het heersende schoonheidsbeeld en wat dat te maken heeft met haarzorg …. Echter kan de mening over deze gedeelde bezorgdheid verschillen van persoon tot persoon. In deze superdiverse samenleving zijn er verschillende mensen met verschillende meningen, die elk een bijdrage kunnen leveren aan de conversatie.
Publieke dialoog is onderdeel van action en gaat over pluraliteit en nataliteit. Men wordt zich bewust van iedereen die deel uitmaakt van deze samenleving. Individuen hebben in deze samenleving een mogelijkheid om iets nieuws bij te dragen. Mensen ondernemen namelijk action vanuit een gedeelde bezorgdheid, niet vanuit een gedeeld perspectief op de wereld. Door in publieke dialoog te gaan met elkaar, komen verschillende perspectieven binnen de superdiverse samenleving samen en zo ook in contact met elkaar. Wel benadrukken we dat er potentieel moet zijn, er moeten kansen gegeven worden om deze verschillende perspectieven te uiten.
Om democratische professionaliteit en hierbij het erkennen van de medemens verder te verduidelijken volgt hier een voorbeeld uit de tekst. Een kapperszaak zou volgens Kreber een plaats moeten zijn met een mogelijkheid tot publieke dialoog. Mensen krijgen de kans om te praten over een gedeelde bezorgdheid, dit kan gaan over de openingsuren, de producten die de kapper gebruikt, over het heersende schoonheidsbeeld en wat dat te maken heeft met haarzorg …. Echter kan de mening over deze gedeelde bezorgdheid verschillen van persoon tot persoon. In deze superdiverse samenleving zijn er verschillende mensen met verschillende meningen, die elk een bijdrage kunnen leveren aan de conversatie.
Centrale concepten
Concept 1 |
DEMOCRATIC PROFESSIONALISM
Kreber (2015) laat zich inspireren door twee concepten, namelijk ‘democratic professionalism’ en ‘civic professionalism’, die een specifieke manier van betekenisgeving aan je werk omschrijven. Bij civic professionalism stelt Sullivan (2005) dat er bepaalde types werk zijn waar je een leven rond kan bouwen, ze creëren bijvoorbeeld goederen die essentieel kunnen zijn voor iedereen en belangrijk zijn voor de samenleving als geheel. Volgens Sullivan integreren “civic-minded professionals” hun persoonlijke doelen met de doelen van hun gemeenschap. Een voorbeeld van civic professionalism is een dokter die werkt in een wijkgezondheidscentrum. Deze dokter ontvangt een loon van het ziekenfonds, via een vast bedrag per patiënt, de patiënt dient zelf niet te betalen. De focus ligt niet op winst maken, maar op het helpen van leden van de gemeenschap. De opvatting van Dzur (2008) omtrent democratic professionalism deelt bepaalde kenmerken met civic professionalism. Democratic professionals tonen openheid voor inspraak van het publiek en zoeken gezamenlijk naar oplossingen die vertrekken van de bezorgdheden van de gemeenschap. Hierdoor worden deze vormen van publieke dialoog middelen van sociale verandering. Een voorbeeld van democratic professionalism is een dokter die de patiënt inspraak laat hebben in de behandeling. De dokter gaat in gesprek over mogelijke behandelingen en vermeldt hierbij de voor- en nadelen maar uiteindelijk ligt de keuze bij de patiënt welke behandeling er wordt uitgevoerd. Democratic professionals geven hun werk betekenis op persoonlijk, sociaal en politiek vlak. Hun zelfbeeld als burgers is verweven met hun werk. Ze gebruiken hun technische kennis en vaardigheid, maar daarnaast creëren ze ook ruimte voor een publieke dialoog en participatieve besluitvorming tussen leden van de gemeenschap over belangrijke problemen die hun leven beïnvloeden. |
ACTION
In haar werk ‘The Human Condition’ werkt Arendt enkele concepten uit waarmee we menselijke activiteit kunnen begrijpen. Volgens Kreber is het concept ‘action’ het meest relevant om uit te denken hoe we vocational education en community education weer dichter bij elkaar kunnen brengen. We kunnen van action spreken wanneer mensen samenkomen om aan publieke dialoog te doen. Hierbij denken verschillende mensen samen na over een zaak die hen allen aangaat. Er zijn twee belangrijke voorwaarden die het tot stand komen van action mogelijk maken. De eerste voorwaarde is pluraliteit, waarmee Arendt de aandacht vestigt op de grote diversiteit aan unieke mensen en perspectieven. Wanneer we samen denken, wordt er ruimte gecreëerd voor deze perspectieven om aan bod te komen. Ten tweede is er ook de voorwaarde van nataliteit. Dit betekent dat elk persoon het potentieel heeft om de wereld te vernieuwen. Het is belangrijk om te beseffen dat men enkel de mogelijkheid tot action kan scheppen en dat zich bewust zijn van pluraliteit en nataliteit hierbij noodzakelijk is. Het is echter niet mogelijk om te garanderen dat action ook daadwerkelijk zal plaatsvinden. Naast de twee voorwaarden voor action, zijn er ook twee belangrijke karakteristieken van action die aandacht verdienen omdat ze risico’s met zich meebrengen. Enerzijds zijn de gevolgen van action onvoorspelbaar omdat publieke dialoog steeds plaatsvindt in een groot netwerk van unieke mensen. De uitkomst van action is dus steeds onzeker. Mensen kunnen met deze onzekerheid omgaan door het doen van beloftes. Deze beloftes zijn ‘eilanden van zekerheid’ binnen alle onzekere en onvoorspelbare gevolgen van action. Anderzijds is action ook onomkeerbaar. Ongewenste gevolgen van action kunnen niet ongedaan worden gemaakt. Wat wel mogelijk is tussen mensen, is elkaar te vergeven voor deze ongewenste gevolgen. |
Concept 2 |
Concept 3 |
ARENDTIAANSE PUBLIEKE PEDAGOGIEK
Kreber zet het concept van ‘action’ in om het belang van publieke dialoog te bepleiten. Om uit te denken hoe men publieke dialoog kan binnenbrengen in de opleiding van studenten, gebruikt Kreber een onderscheid tussen drie vormen van publieke pedagogiek dat ze bij Biesta haalt. Hierbij wordt de eerste vorm ‘pedagogy for the public’ genoemd en de tweede vorm ‘pedagogy of the public’. De derde vorm is een vorm van publieke pedagogiek die ruimte biedt aan Arendtiaanse action. In deze vorm moedigt men interacties aan die het mogelijk maken om iets nieuw te laten ontstaan. Het erkennen van pluraliteit en nataliteit zijn in deze vorm van publieke pedagogiek erg belangrijk. Om een beter zicht te krijgen op wat er nodig is om deze derde vorm van publieke pedagogiek tot stand te brengen, kan het helpen om deze te contrasteren met de andere twee vormen. Bij de eerste vorm, namelijk pedagogy for the public, leren de studenten om diensten aan te bieden aan het publiek. In deze vorm gaat er nog geen aandacht naar manieren waarop het publiek inspraak kan hebben. In de tweede vorm, pedagogy of the public, wordt het wél belangrijk om het publiek de mogelijkheid te geven om mee in dialoog te treden over de manier waarop er diensten aan hen worden verleend. In deze vorm mist er echter nog een belangrijk aspect dat nodig is om werkelijk ruimte voor Arendtiaanse actie te creëren, in pedagogy of the public krijgt het publiek wel de mogelijkheid tot inspraak, maar dit is nog erg gepland. In de derde vorm moet de dialoog met het publiek ook ongepland kunnen ontstaan. Een mogelijke toepassing van deze vorm is het organiseren van lessen op openbare plekken zoals musea, waar het publiek steeds ongepland in dialoog kan gaan met de studenten. |
Citaten
When professional practice takes on the form of facilitating and participating in Arendtian action, practitioners do not just apply their knowledge and skills in a technical sense… . Instead, they engage in public deliberation, thereby inviting, indeed encouraging, members of their community to make their respective perspectives known and understand themselves likewise as civic agents who can influence the debate (Kreber, 2015, p. 109).
Arendt begreep niet dat mensen zomaar het extreme gedachtegoed van de Nazi’s volgden in het verleden en zocht naar antwoorden. Volgens haar bestonden er drie vormen van denken, namelijk abstract theoretiseren, technisch denken en representatief denken. Abstract theoretiseren en technisch denken waren reeds twee vormen van denken die sterk aanwezig waren tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarbij burgers heel theoretisch dachten en vooral dogmatisch bevelen opvolgden. Deze gedachtegangen konden niet worden verbonden aan action en waren niet geschikt voor moreel juiste beslissingen. Daarom focust Kreber zich enkel op het representatief denken, waarbij er erkenning is dat je met anderen in een wereld leeft. Deze manier van denken onderbouwt de publieke dialoog. Arendt benadrukte dat ‘representatief denken’ op zichzelf niet voldoende is voor action, maar gaat samen met ‘oordelen’. Met oordelen bedoelt Arendt dat deelnemen aan een rationele publieke dialoog met anderen, uiteindelijk tot overeenstemming en een beslissing moet leiden. Beoefenaars van professionele praktijken gaan ook in publieke dialoog met leden van die gemeenschap en bieden zo ruimte voor verschillende stemmen waarbij ze zowel aan ‘representatief denken’ als aan ‘oordelen’ kunnen doen. De publieke dialoog brengt verschillende perspectieven samen en maakt redeneringen waarom bepaalde beslissingen worden genomen in de samenleving zichtbaar. Naast vertrouwen en respect tijdens de publieke dialoog zal er ook een vrijheid in collectieve zin ontstaan.
Arendt sees in public deliberation a necessary requirement for freedom. … Freedom disappears if there is no space or opportunity for action (Kreber, 2015, p. 107)
Arendtiaanse action leidt tot een collectieve activiteit waarbij mensen vooral in publieke dialoog treden. Arendt wil ruimtes creëren om discussies te openen en daarvoor is het belangrijk dat we elkaar respecteren en vertrouwen. Mensen zijn vrij om hun mening te uiten, in acht genomen dat iedereen elkaar met respect behandelt, maar er moet ruimte worden gecreëerd om te handelen. Vrijheid verdwijnt als er geen ruimte is voor action volgens Arendt. Kreber bouwt hierop verder. Vrijheid ontstaat uit publieke dialoog. Deze vrijheid is vrijheid voor de collectieve gemeenschap en tegelijk vrijheid voor het individu. Beiden zijn niet los van elkaar te zien.
Vrijheid ontstaat binnen de ruimtes waarbij meningen worden geuit en er zo een publieke dialoog is. Doordat individuele inbreng wordt toegelaten door de gemeenschap is er een mogelijkheid om die gemeenschappelijke wereld te vernieuwen. Hier komt het begrip nataliteit terug aan bod. Als individuen zich bewust zijn van de onderlinge verschillen en dus de meerwaarde van de pluraliteit erkennen, dan kunnen ze vanuit een open geest elkaar respecteren. Dit is ook terug te vinden in het sprekend beeld waarbij een ruimte wordt gecreëerd zodat iedereen wordt gehoord en er dus een vrijheid heerst om meningen te uiten. Hierbij gaan mensen met elkaar in publieke dialoog waarbij de keuzes die ze individueel maken omtrent een maatschappelijke bezorgdheid, voorgelegd worden aan elkaar. In de gemeenschap hebben mensen, die ook aan diezelfde wereld belang hechten, elkaars steun nodig.
Vrijheid ontstaat binnen de ruimtes waarbij meningen worden geuit en er zo een publieke dialoog is. Doordat individuele inbreng wordt toegelaten door de gemeenschap is er een mogelijkheid om die gemeenschappelijke wereld te vernieuwen. Hier komt het begrip nataliteit terug aan bod. Als individuen zich bewust zijn van de onderlinge verschillen en dus de meerwaarde van de pluraliteit erkennen, dan kunnen ze vanuit een open geest elkaar respecteren. Dit is ook terug te vinden in het sprekend beeld waarbij een ruimte wordt gecreëerd zodat iedereen wordt gehoord en er dus een vrijheid heerst om meningen te uiten. Hierbij gaan mensen met elkaar in publieke dialoog waarbij de keuzes die ze individueel maken omtrent een maatschappelijke bezorgdheid, voorgelegd worden aan elkaar. In de gemeenschap hebben mensen, die ook aan diezelfde wereld belang hechten, elkaars steun nodig.
REFERENTIE
- Kreber, Carolin (2015). Transforming employment-oriented adult education to foster Arendtian action: rebuilding bridges between community and vocational education. Adult education quarterly, 65 (2), p.100-115
- Kreber, C. (2016). The “Civic-minded” Professional? An exploration through Hannah Arendt’s “vita activa.” Educational Philosophy and Theory, 48(2), 123–137. https://doi.org/10.1080/00131857.2014.963492
- Professor Carolin Kreber. (2022, 11 december). The University of Edinburgh. https://www.ed.ac.uk/profile/carolin-kreber